Ferrytyna

Jeśli obserwujesz mnie na social media to wiesz, że ostatnio mówiłam o moim obniżonym poziomie ferrytyny. Wzięłam się za to i od paru tygodni wraca do stanu w jakim chciałabym ją widzieć. Ale przyznaję, że zanim zorientowałam się że mam niską ferrytynę to wcześniej miałam objawy takie jak: 

• “nic mi się nie chce”
• wypadały mi włosy
• lekkie arytmie
• czułam się ospała cały dzień pomimo wypitych kaw
• trening nie był jakąś super przyjemnością i też nie za bardzo miałam na niego siły

Oznaczanie poziomu ferrytyny jest bardzo ważne, szczególnie dla kobiet. Ferrytyna pełni bardzo istotną funkcję w naszych organizmach, magazynując żelazo, które będzie mogło być „zużyte” przez nasz organizm, gdy będziemy dostarczać go mniej z pożywienia. Zaczynijmy od niewielkiej dawki teorii, abyśmy wszyscy wystartowali z tego samego pułapu wiedzy.

Rola ferrytyny

Jej najważniejszą funkcją jest wiązanie atomów żelaza w bezpieczny sposób. Ferrytyna jest białkiem, które magazynuje zapasy żelaza w organizmach. Znajduje się we wszystkich komórkach naszego organizmu, m.in. śledzionie, szpiku kostnym, wątrobie oraz mięśniach. Optymalne stężenie ferrytyny w organizmie gwarantują związane z nią jony żelaza, które z kolei odpowiadają za syntezę hemoglobiny. Im więcej żelaza w organizmie, tym więcej w nim ferrytyny. Jej stężenie zmienia się, kiedy w organizmie pojawia się stan zapalny, nowotwór oraz zaburzenie funkcji wątroby, dlatego badanie poziomu ferrytyny pomaga w diagnostyce.

Ferrytyna, a żelazo

70% żelaza wchłanianego przez przewód pokarmowy jest przenoszone do szpiku kostnego i wbudowywane do hemoglobiny – białka odpowiadającego za transport tlenu w organizmie. Reszta żelaza (około 30%) jest magazynowana w kompleksach białkowych, takich jak wspomniana ferrytyna oraz hemosyderyna.

Co oznacza ferrytyna w badaniach?

Kiedy ilość dostarczanego żelaza jest niższa niż zapotrzebowanie na ten składnik, organizm ,,pobiera” żelazo ze zmagazynowanych zasobów. Wtedy stężenie ferrytyny we krwi spada. Taka sytuacja może mieć miejsce na skutek: niedoborów żelaza w diecie, zaburzeń wchłaniania, zwiększenia zapotrzebowania (np. w ciąży) oraz utraty dużej ilości krwi. Kiedy z kolei ilość wchłanianego żelaza jest większa niż zapotrzebowanie organizmu, poziom ferrytyny wzrasta. Dochodzi wtedy do tworzenia w tkankach złogów mogących powodować uszkodzenie narządów. Tak się dzieje m.in. w hemochromatozie. To choroba uwarunkowana genetycznie, w której pomimo właściwego poziomu żelaza w diecie dochodzi do nadmiernego wchłaniania tego pierwiastka z pokarmu.

Objawy nadmiaru ferrytyny

Nadmiar ferrytyny jest nie bezpośrednio związany z ilością żelaza w organizmie. Należy pamiętać, że wysoka ferrytyna może się również wiązać z rozwojem stanu zapalnego w organizmie, infekcji, a nawet chorób nowotworowych. Niestety, objawy nadmiaru ferrytyny nie są bardzo specyficzne, dlatego też większość osób nie kojarzy ich ze wzrostem ferrytyny. Dlatego warto wykonywać badania profilaktyczne regularnie, ponieważ jest to jedyny sposób na monitorowanie naszego zdrowia. Objawy te to:

•     zaparcia,
•     wzdęcia,
•     pogorszenie libido.
•     ogólne osłabienie,
•     ból stawów.

Objawy niedoboru ferrytyny

Niedobór ferrytyny jest związany bezpośrednio z niedoborem żelaza i to właśnie niedobór będzie dotyczył częściej kobiety. O niskiej ferrytynie świadczą liczne objawy, które są wskazaniem do wykonania badań krwi. Są to:

• osłabienie odporności, podatność na infekcje,
• przewlekłe zmęczenie, senność;
• problemy z koncentracją,
• łamliwość paznokci i rozdwojenie końcówek,
• bladość skóry,
• suchość skóry,
• wypadanie włosów,
• huśtawki nastrojów,
• szybsza praca serca,
• zmiany na błonie śluzowej języka,
• krwawienie dziąseł;
• zajady w kącikach ust.

Niedobór ferrytyny wynika najczęściej z nieprawidłowych nawyków żywieniowych, czyli źle zbilansowanej diety. Dotyczy to zwłaszcza osób, które odchudzają się na własną rękę lub przechodzą na dietę wegetariańską, lub wegańską. Zdarza się, że nie dostarczają one wystarczającej ilości składników odżywczych.

Niedobór ferrytyny – kto jest narażony?

Niski poziom ferrytyny może być skutkiem nieprawidłowo zbilansowanej diety (np. odchudzającej, wegetariańskiej), która nie dostarcza organizmowi odpowiedniej ilości składników odżywczych. Dodatkowo w grupie podwyższonego ryzyka niedoborem ferrytyny są osoby:

• przyjmujące leki należące do inhibitorów pompy protonowej (IPP). W wyniku ich stosowania dochodzi do obniżenia kwasowości soku żołądkowego, co zmniejsza przyswajalność żelaza.
• cierpiące na choroby utrudniające wchłanianie żelaza, np. chorobę Leśniowskiego-Crohna.
• które utraciły lub regularnie tracą duże ilości krwi (w wyniku urazów, obfitych miesiączek).

Niska ferrytyna a żelazo w normie

Właściwy poziom żelaza we krwi nie oznacza, że Twój organizm ma wystarczające zasoby tego składnika. U niektórych osób dochodzi do tzw. utajonego niedoboru żelaza. To stan, w którym organizm ma żelazo tylko na bieżące potrzeby i nie ma żadnych rezerw tego pierwiastka. Jedynym badaniem identyfikującym taki problem jest właśnie oznaczenie poziomu ferrytyny.

Ferrytyna – normy

Badanie poziomu ferrytyny warto wykonywać regularnie, gdyż pozwala na wczesne wykrycie różnych problemów zdrowotnych. W ten sposób można odpowiednio wcześnie zareagować i rozpocząć leczenie. Wartości ferrytyny zależą od wieku oraz płci badanych pacjentów.

Kobiety: 10-200 mikrogram/l

Mężczyźni: 15-400 mikrogram/l

Norma normą, ale jeśli ledwo łapiesz się w jej widełki to niedobrze. Twój wynik powinien być w okolicach połowy stawki. Dla kobiet ferrytyna na poziomie 80 to już jest bardzo dobrze! Znam takie przypadki u kobiet gdzie ich ferrytyna wynosiła 8! Nawet nie chcę sobie wyobrażać, jak taka osoba się czuje wtedy. Kiedy ja miałam objawy o jakich pisałam wyżej, moja ferrytyna wynosiła 30.

Kiedy ostatnio oznaczałaś sobie poziom ferrytyny? Na koniec jeszcze Ci podpowiem co robię, że moja ferrytyna sukcesywnie wzrasta. Przyjmuję suplement diety, który zawiera: laktoferynę, żelazo, kwas foliowy, cynk, mio-inozytol i inne – biorę dwie tabletki FeMe HealthLabs na czczo. Piję też sok z buraka co drugi dzień 100 ml. Po 3 tygodniach stosowania FeMe ferrytyna wzrosła o 10 pkt! Na jakiś czas odstawiłam też jedną kawę. Piję teraz jedną dziennie w okolicach godz. 12-13. Ale o dziwo, przy braniu FeMe na czczo wcale jej nie potrzebuję! Mam takiego powera, że kompletnie o niej nie pamiętam. Zrezygnowałam więc z pierwszej kawy, którą piłam do śniadania – m.in. też dlatego, że kawa wypita do posiłku obniża wchłanianie żelaza, które się w nim zawiera. 

Przyczyny niskiej ferrytyny

Stosując prostą, domową diagnostykę jesteś w stanie sama znaleźć przyczynę. Odpowiedz sobie na następujące pytania:

• Czy w ostatnim czasie ograniczyłam spożycie mięsa?
• Czy w ostatnim czasie przestałam jeść jajka?
• Czy jestem / przeszłam na dietę wegańską / wegetariańską?
• Czy stosowałam głodowe diety poniżej 1500 kcal?
• Czy mam obfite miesiączki?
• Czy zażywam leki z grupy IPP?
• Czy mam nietolerancje pokarmowe, ale nie stosuje diety eliminacyjne?
• Czy mam niedokwaszony żołądek, wzdęcia, gazy?
• Czy mam pasożyty? (Co 6 osoba na świecie ma pasożyty. Kiedy ostatnio sprawdzałaś czy je masz? Zaznaczam, że jest bardzo mało dobrych laboratoriów w Polsce, które specjalizują się w wykrywaniu jajeczek pasożytów w kale. Pasożyty bardzo poważnie zubożają nasze zapasy żelaza, bo się nim żywią. Polecam zainteresować się tym tematem).

 Dieta

Jak już znalazłaś przyczynę niskiego poziomu żelaza i ją usunęłaś – czas na wprowadzenie zmian w Twojej diecie – aby podnieść jej poziom (a potem utrzymać go). Przede wszystkim należy spożywać duże ilości czerwonego mięsa (głównie wołowiny, ale też cielęciny, baraniny), niektórych rodzajów drobiu (kaczka, gęś) oraz podrobów (wątróbka, kaszanka, salceson). Duża ilość żelaza mieści się też w żółtku jaja kurzego oraz w niektórych rybach – przede wszystkim w sardynkach, śledziach i makrelach.

Wysoką zawartość żelaza mają ponadto niektóre warzywa:

• burak,
• botwinka,
• bób,
• szczaw,
• szpinak,
• pietruszka,
• fasola,
• groch,
• zielony groszek

oraz owoce:

• czarna i czerwona porzeczka,
• maliny.

Warto wiedzieć, że dużą ilość żelaza znajdziemy też w ciemnym pieczywie. Rozważ też odstawienie kawy i dokładnie przeżuwaj swoje posiłki. Z własnego doświadczenia wiem, że kawa wypijana w trakcie lub bezpośrednio po posiłku zmniejsza wchłanianie żelaza. Rozważ też regularne picie zakwasu z buraka przez 2 miesiące, 100ml dziennie. Burak jako warzywo zawiera w sobie wiele składników odżywczych. Jest podstawą naturalnej suplementacji dla kobiet w ciąży, osób z anemią, osób z niedoczynnością tarczycy, celiakią, w chorobach zapalnych jelit, przy leczonej depresji, u sportowców. Zawiera witaminy z grupy B (kwas foliowy!), witaminy C,A,E,K, żelazo, potas, miedź, fosfor, molibden, cynk, bor, lit. Buraki, które poddane zostały kiszeniu czy procesowi fermentacji przy użyciu naturalnie występujących pałeczek kwasu mlekowego zyskują na wartościach odżywczych. Stają się nie tylko źródłem witamin, ale także pożywką dla mikrobów jelitowych. To przełoży się na działanie układu odpornościowego, uzupełnienie niedoborów, a finalnie wpłynie na wzrost energii i samopoczucia. Badania wskazują, że szoty z buraka to naturalny booster energetyczny, proponowane między innymi dla sportowców. 

Leki

Poziom ferrytyny można podnieść, przyjmując suplementy diety zawierające żelazo. W przypadku większych niedoborów konieczne może być przyjmowanie leków na receptę, zawierających wodorotlenek żelaza trójwartościowego, siarczan żelaza dwuwartościowego lub bursztynian żelaza. Lek to już ostateczność. Lek przepisuje tylko lekarz. (przypominam! Najpierw naciskaj na znalezienie przyczyny).

Suplementacja

FeMe Complex by Healt Labs

• uzupełnia niedobory i zwiększa przyswajalność żelaza
• wspiera prawidłową produkcję czerwonych krwinek i hemoglobiny
• zapobiega anemii i niedokrwistości o innym podłożu
• zmniejsza uczucie zmęczenia i znużenia

Szczegółowa diagnostyka

Jeśli domowa diagnostyka nie przyniosła rezultatów, ustalenie i eliminacja przyczyn niedoboru ferrytyny może wymagać dodatkowych badań. W celu uzyskania pełnego obrazu stanu zdrowia warto zbadać m.in. wysycenie transferyny żelazem oraz całkowitą zdolność wiązania żelaza.

Zarówno zbyt wysoki, jak i zbyt niski poziom żelaza mogą wskazywać na poważną chorobę. Aby ocenić rzeczywisty poziom tego pierwiastka w organizmie, warto wykonać badanie ferrytyny. Na podstawie wyników lekarz nie tylko zweryfikuje poziom żelaza, ale też będzie mógł zidentyfikować przyczynę naszych problemów zdrowotnych, którą może być np. anemia czy zaburzenia wchłaniania, problemy z żołądkiem, pasożyty itd. 

Współpraca z Health Labs Care